Назвы поселень и їх ґеоґрафія
Може сьте вже віділи в інтернеті даяку мапу з назвами поселень. Май много їх є з Анґлії, де ся в назвах сіл и варошу полишали скандинавські (‑by и др.) тай келтські (‑combe и др.) суфіксы. Мож найти и май близкый приклад: як мож відіти, мапа Польщі указує ясный поділ поселень на ‑owo (сівер) и ‑ów (юг).
Было ми інтересно, ци мож и в нас найти такі конфіґурації. Зобрав им ушиткі офіційні назвы сіл, селищ и варошу Закарпатської области тай поникав на майчасті типы:
Статична
Майпоширеный суфікс у назвах поселень ото ‑ово: находиме го у 75 поселенях из 611 (≈12%). У совітськый період ушиткі сесі поселеня были записані у «літературнуй формі» на ‑ове (‑еве/‑єве), подакотрі щи й дотеперь мают офіційну назву на ‑ове, ‑ево, ‑єво.
Етимолоґічно сесе простый присвуйный суфікс, котрый у нас має форму ‑ово в сер. роді, а значит, сякі топонімы історично утворені уд имен. Ґеоґрафічно мают доста широку зону, стрічают ся усяды в долинськых частях области.
Мож казати, ож сесь суфікс у нас фіґурує ги «главный», зато урядным путьом перейшов и на тоты поселеня, де ся не хосновав історично. Наприклад, оба два пункты бывшого Великоберезнянського района, Буківцьово и Смереково, т. є. Букувцьова и Смерекова. За Чехословакії суфікс -ово хосновали на «русинізацію» мадярськых сіл, за дакотрыми ся лишив дотеперь, напр. Бадалово (Badaló), Попово (Papi) и др.
Слідуючый суфікс ‑иця, стрічат ся у 38 поселенях (≈6%). Має доста широку ґеоґрафію, айбо майвелику концентрацію видиме межи середньым током Латориці и Боржавы.
У сюй латорицько-боржавськуй файті булшина поселень (17) має складеный суфікс ‑ов‑иця,(‑ев‑иця), де ‑ов‑ (‑ев‑) ото ад’єктивный суфікс, майчасто присвуйної функції, впят пиля именної основы, напр. Біласовиця, Куштановиця.
У дакотрых другых трафунках суфікс ‑иця позначат ріку, а вже назва рікы ся пак переносит на село, напр. Бистриця (Быстриця), Визниця (Вызниця; уд рыбы выз), Кам’яниця (Камняниця). Пять сіл мают майчасту в нас назву Новоселиця – по єдному на каждый район окрем Раховського.
Третьый майчастый суфікс ‑івці: сесе довєдна 30 поселень, сконцентрованых межи Ужгородом и Мукачовом. Многі сякі поселеня мают народну русинську форму на ‑овці, айбо офіційно сяк записали лиш село Анталовці (до 1995 писало ся Антонівка).
Етимолоґічно сесе складеный суфікс из присвуйного ‑ов‑ и множної формы суфікса ‑ець. Уєдно з имньом позначав колектив, напр. Илькувці: «Илько тай Илькова родина, челядь». Аналоґічный суфікс ‑ovce доста часто находиме у восточнуй Словакії.
Четвертоє и пятоє місто ділит суфікс ‑ий, ад’єктивный суфікс муж. роду, котрый мают довєдна 24 поселеня. Булшину сякых назв найдеме на Верьховині, де высше названі типы представлені доста слабо (а на Гуцульщині не представлені домак). Етимолоґічно сесе майчасто назвы потоку: Бистрий, Сухий, Тихий и др.
Обы не переповняти мапу, слідуючі чотыри типы указую окреме:
‑ець (24 пункты): часто ся стрічат на Верьховині, айбо ціла ґеоґрафія доста широка;
‑івка (19 пункту): туй лиш єдна назва історична (Сасӱвка), зато ціла ґрупа дуже розпорошена;
‑ино (15 пункту): майбулш присвуйный суфікс сер. роду пиля имен на -а;
‑ош, ‑аш, ‑еш (10 пункту): рахуєме лиш мадярськый суфікс (без сіл Ґонцош, Кутлаш, Росош).
Дале мож поникати на май широкый ґеоґрафічный контекст, на дату появы того ци другого суфікса, на історично досвідчені заміны (напр. Горінча → Горінчово).
Сесе моя перша інтерактивна мапа, роблена з помочов qgis2web. На другый раз мож попробовати иншаку серсаму, наприклад, mapbox, котрый ся хосновав на дуже файну аналоґічну мапу з німецькыми назвами.
Автор: Пес Колячый
Вместе с вами мы сделаем Русинский Мир лучше!
При копировании данного материала, либо использования в любом виде (печатном, аудио, видео) на своих ресурсах, просьба указывать источник https://rusinskiimir.ru/,И автора Пес Колячый, в иных случаях будем обращаться в соответствующие инстанции (админам соц.сетей, и Суд).
